جهت پر کردن دندان از دو نوع ماده مختلف استفاده می‌شود: آمالگام و کامپوزیت. با توجه به این که هر دو نوع ماده در درمان حفره‌های دندانی و جلوگیری از گسترش پوسیدگی دندان مؤثر هستند، بسیاری از افراد تصور می‌کنند که انتخاب هر یک از این دو ماده تفاوتی ندارد. در حالی که تفاوت بین آمالگام و کامپوزیت دارای اهمیت زیادی می‌باشد.
به منظور انتخاب بهترین گزینه درمانی در این مقاله مزایا و معایب و تفاوت بین آمالگام و کامپوزیت جهت پر کردن دندان شرح داده می‌شوند.
چرا پر کردن دندان ضروری می‌باشد؟
حفره‌های دندانی پس از آسیب‌دیدگی دائمی دندان‌ها ایجاد می‌شوند. پوسیدگی دندان معمولاً در اثر ذرات باقیمانده غذا در دهان ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان بروز می‌کند. مواد غذایی با گذشت زمان به باکتری تبدیل شده و سبب از بین رفتن مینای دندان می‌شوند. تقریباً هر شخصی در طول زندگی خود دچار پوسیدگی دندان می‌شود. حفره‌های دندانی به راحتی توسط پر کردن دندان قابل‌ترمیم می‌باشند. کاربردهای پر کردن دندان شامل موارد زیر می‌باشد.
رفع تمامی نشانه‌های پوشیدگی دندان
دندان‌پزشک پیش از پر کردن حفره دندان، دندان آسیب‌دیده را تمیز می‌کند تا تمامی علائم پوسیدگی از دهان خارج شوند. چنانچه دندان پر نشود، روند پوسیدگی دندان ادامه پیدا خواهد کرد. در این حالت امکان دارد آبسه ایجاد شود. ممکن است عفونتی که باعث آبسه شده است، به دیگر بخش‌های بدن نیز منتقل شود.
محافظت از دندان‌های سالم
باکتری نباید در دهان باقی بماند به همین دلیل هر چه سریع‌تر حفره دندان بایستی پر شود. باکتری که باعث ایجاد حفره دندان شده است می‌تواند به دندان‌های دیگر نیز آسیب وارد کند. به همین دلیل بایستی مانند هر بخش دیگر از بدن از دندان‌های سالم نیز محافظت شود.
بهبود زیبایی ظاهری دندان‌ها
افتادن دندان بر زیبایی ظاهری دهان و دندان تأثیر منفی می‌گذارد. در صورت عدم پر کردن دندان، احتمالاً دندان بایستی کشیده شود. در این حالت تا زمان استفاده از ایمپلنت، جای دندان مورد نظر خالی می‌ماند. جهت جلوگیری از کشیدن دندان می‌توان با مشاهده اولین نشانه حفره دندان، از روش پر کردن استفاده شود. به منظور حفظ زیبایی ظاهری، می‌توان از ماده هم‌رنگ دندان‌های طبیعی جهت پر کردن دندان استفاده کرد.
بازیابی عملکرد دندان
با توجه به این که حفره‌های دندانی در اثر پوسیدگی ایجاد می‌شوند، معمولاً باعث بروز درد می‌شوند. این درد در زمان خوردن یا نوشیدن تشدید می‌شود. پر کردن دندان سبب بازیابی عملکرد دندان آسیب‌دیده می‌شود و در زمان خوردن و نوشیدن نیز دردی ایجاد نخواهد شد.
دستیابی به نتیجه بلندمدت
پر کردن دندان سبب دستیابی به نتیجه بلندمدت می‌شود. در صورتی که بیمار از روش پر کردن دندان جهت رفع آسیب‌دیدگی دندان استفاده کند، تا سال‌های زیادی به استفاده از روش‌های درمانی دیگر جهت ترمیم دندان نیازی نمی‌باشد.
پر کردن دندان با آمالگام
مواد مورد استفاده جهت پر کردن دندان با آمالگام از ترکیبی از فلزات ساخته می‌شوند. فلزهای مورد استفاده در ماده آمالگام شامل جیوه، مس، قلع و نقره می‌باشند.
مزایای آمالگام
برخی از مزایای استفاده از آمالگام جهت پر کردن دندان شامل موارد زیر می‌باشند:
- استفاده از فن‌آوری دندانی معتبر- آمالگام جهت پر کردن دندان از سال 1895 مورد استفاده قرار گرفته است.
- مقرون به صرفه بودن درمان – استفاده از آمالگام برای پر کردن دندان ارزان‌ترین راه درمان حفره و پوسیدگی دندان محسوب می‌شود.
- ماندگاری طولانی درمان – آمالگام ممکن است برای مدت زمان 10 تا 15 و یا حتی 20 سال ماندگار باشد.
- آمالگام دارای استحکام و استقامت زیادی می‌باشد.
معایب آمالگام
برخی از معایب استفاده از آمالگام به منظور پر کردن دندان شامل موارد زیر می‌باشند:
- قابل مشاهده بودن پُرکردگی- آمالگام به صورت لکه‌های بزرگ و نقره‌ای قابل مشاهده می‌باشد.
- ضعیف شدن دندان‌ها با گذشت زمان- به مرور زمان پرکردگی آمالگام می‌تواند سبب ضعیف شدن دندان شود. در این حالت احتمال شکستن یا نصف شدن دندان افزایش پیدا می‌کند.
- بروز حساسیت- برخی از افراد به فلزات حساسیت دارند و در نتیجه ممکن است قادر به استفاده از آمالگام نباشند، چرا که امکان بروز واکنش آلرژیک به آمالگام وجود دارد.
- احتمال بروز عوارض- برخی از افراد معتقدند که استفاده از آمالگام جهت پر کردن دندان می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند بیماری‌های خود ایمنی و یا سرطان شود.
- نیاز به اقدامات مراقبتی پس از درمان- پس از پر کردن دندان اقدامات مراقبتی مانند خودداری از مصرف برخی از مواد غذایی یا بعضی از نوشیدنی‌ها بایستی رعایت شوند.
- حساس شدن دندان- برخی از افراد پس از پر کردن دندان با آمالگام دچار حساسیت دندان می‌شوند.
پر کردن دندان با کامپوزیت
کامپوزیت مورد استفاده جهت پر کردن دندان به رنگ سفید یا رنگ دندان می‌باشد. مواد مورد استفاده در کامپوزیت دندان از ترکیب سرامیک یا پلاستیک محکم و بادوامی ساخته می‌شوند که مشابه رنگ طبیعی دندان می‌باشند.
مزایای استفاده از کامپوزیت جهت پر کردن دندان
مزایای کامپوزیت به منظور پر کردن دندان شامل موارد زیر می‌باشند:
- بهبود زیبایی ظاهری- کامپوزیت مشابه رنگ طبیعی دندان می‌باشد و در زمان لبخند زدن و یا باز کردن دهان کمتر قابل مشاهده است.
- ماده کامپوزیت به طور مستقیم به دندان متصل می‌شود.
- قسمت بیشتر دندان طبیعی حفظ می‌شود چرا که کمتر از دریل در این روش استفاده می‌شود.
- به اقدامات مراقبتی کمتری پس از پر کردن دندان نیاز می‌باشد.
- پس از پر کردن دندان، حساسیت دندان به میزان کمتری ایجاد خواهد شد.
معایب کامپوزیت
معایب استفاده از کامپوزیت جهت پر کردن دندان شامل موارد زیر می‌باشند:
- طولانی‌تر بودن روند درمان- در این روش دندان‌پزشک بایستی مراحل مربوط به آماده‌سازی دندان را انجام داده، محلول رزین کامپوزیت را جهت ایجاد رنگ مناسب مخلوط کند، آن را در دندان قرار دهد و سپس ماده مورد نظر را به دندان متصل کند.
- ماندگاری کمتر پُرکردگی- پر کردن دندان با کامپوزیت حدوداً برای مدت زمان 5 تا 9 سال ماندگار می‌باشد.
- هزینه این روش نسبت به مواد دیگر جهت پر کردن دندان بیشتر می‌باشد.
نکات مهم در ارتباط با انتخاب ماده مورد نظر جهت پر کردن دندان
با توجه به تفاوت بین آمالگام و کامپوزیت و در نظر گرفتن مزایا و معایب این مواد، دندان‌پزشک و بیمار نوع ماده مورد نظر جهت پر کردن دندان را انتخاب خواهند کرد.
علاوه بر در نظر گرفتن مزایا و معایب و فرق بین آمالگام و کامپوزیت، بیمار و دندان‌پزشک بایستی پیش از تصمیم‌گیری نهایی در ارتباط با استفاده از این دو ماده، موارد مختلفی را در نظر بگیرند. برخی از این موارد عبارتند از:
- هزینه درمان
- محل پُرکردگی – حفره‌های موجود بر سطح دندان‌ها که برای جویدن استفاده می‌شوند بایستی با ماده‌ای با استحکام بیشتر پر شوند (در مقایسه با حفره‌های سطحی در قسمت جلوی دندان‌ها)
- اندازه حفره دندان – حفره‌های بزرگ‌تر به ماده مستحکم‌تری جهت پر کردن نیاز دارند چرا که پُرکردگی جهت حفظ ثبات دندان نیز به کار می‌رود.
- سابقه بیماری‌های دندانی
- شکل ظاهری پُرکردگی- افرادی که نگران ظاهر پُرکردگی دندان‌های خود هستند، امکان دارد از کامپوزیت استفاده کنند چرا که مشابه رنگ طبیعی دندان به نظر می‌رسند.
با در نظر گرفتن فرق بین آمالگام و کامپوزیت، دندان‌پزشکان معمولاً از کامپوزیت جهت پر کردن دندان‌ها استفاده می‌کنند. طبق نظر دندان‌پزشکان، این گزینه درمانی باعث حفظ استحکام دندان طبیعی شده و قابل مشاهده نمی‌باشد. در صورتی که استفاده از کامپوزیت به هر دلیلی امکان‌پذیر نباشد (مانند زمانی که حفره دندان بسیار بزرگ باشد و یا حفره بر روی سطح دندان که برای جویدن استفاده می‌شود قرار گرفته باشد) دندان‌پزشک می‌تواند از گزینه‌های دیگر مانند بریج دندان، ایمپلنت و یا روکش دندان استفاده کند.
