عصب‌کشی یکی از مهم‌ترین روش‌های درمانی دندانپزشکی است؛ زیرا از کشیدن دندان‌های عفونی شده جلوگیری می‌کند. این روش ایمن و تقریبا بدون درد است و انتظار می‌رود که درد محدود به زمان درمان باشد. اما، گاهی اوقات بعد از عصب‌کشی درد خفیف تا شدیدی را احساس می‌کنید. این درد باید پیگیری شود تا به مشکلی جدی‌تری تبدیل نشود.
حساس شدن اطراف دندان درمان شده طبیعی است، اما این حالت باید حداکثر سه تا پنج روز طول بکشد. اگر درد بیش از چند روز ادامه پیدا کند، می‌تواند نشانه عوارض ناشی از عصب‌کشی باشد. در این مقاله به عوارض ناشی از عصب‌کشی و معرفی راهکار‌هایی برای کاهش درد پرداخته می‌شود.
چه میزان درد بعد از عصب کشی طبیعی است؟
درست مانند هر جراحی دیگری، کمی درد و حساسیت بعد از عمل عصب‌کشی طبیعی است. ممکن است با از بین رفتن اثر داروی بی‌حسی احساس درد خفیفی را تجربه کنید. همچنین ممکن است به دلیل باز نگه داشتن دهان در طول عمل عصب‌کشی، درد خفیفی را در ناحیه فک احساس کنید.
درد بعد از عصب‌کشی خفیف بوده و معمولا فقط چند روز طول می‌کشد. در واقع درد، یکی از عوارض عادی و قابل کنترل عمل عصب‌کشی است. بسیاری از مردم بعد از عمل عصب‌کشی اصلا درد نخواهند داشت؛ مطالعات نشان می‌دهند که فقط ۳ تا ۶ درصد افرادی که عمل عصب‌کشی انجام داده‌اند، دچار درد‌های شدید می‌شوند.
درد بعد از عصب‌کشی معمولا پس از دو الی سه روز از بین می‌رود، اما اگر درد ادامه پیدا کرد و شدید شد، لثه متورم شد یا اینکه پانسمان موقت از داخل دندان خارج شد؛ باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید. در موارد نادر و در صورت عفونت شدید، ممکن است برای تمیز کردن کامل دندان و خارج کردن تمام پالپ عفونی شده، به عصب‌کشی مجدد نیاز باشد.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟
در صورت مشاهده علائم زیر، تا بیش از یک هفته بعد از عصب‌کشی، به دندانپزشک مراجعه کنید.
- درد مداوم که در هنگام گاز گرفتن شدیدتر می‌شود.
- تغییر رنگ دندان
- حساسیت یا تورم لثه
- آبسه دندان
- بوی بد دهان
- احساس طعم بد در دهان
- تورم صورت، گردن یا غدد لنفاوی
علت درد شدید بعد از درمان ریشه و عصب کشی چیست؟
عفونت استخوان
در صورت عفونی شدن دندان، عصب کشی انجام می‌شود. در این روش دندان عفونی به خوبی تمیز شده و سپس مهر و موم می‌شود و یک روکش بی نقص روی آن قرار می‌گیرد. اما ممکن است همچنان باکتری‌ها در استخوان فک و درد اطراف ریشه دندان وجود داشته باشند و باعث درد و التهاب ناحیه شوند.
خوشبختانه با از بین بردن منبع عفونت (عصب مرده دندان)، باکتری‌ها جایی برای پنهان شدن ندارند. در این صورت سیستم ایمنی بدن می‌تواند عفونت باقی مانده را از بین ببرد. برای تسریع روند بهبودی، دندانپزشک برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
عفونت ریشه دندان
ممکن است دندان حتی بعد از عصب‌کشی، مجددا عفونی شود. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که دندان بعد از عصب‌کشی به خوبی پر نشده باشد و باکتری‌های موجود در بزاق به داخل دندان نفوذ کرده و باعث عفونت مجدد شوند. اگر باکتری وارد کانال ریشه دندان شود، می‌تواند در عرض چند روز دندان را عفونی کند.
این یکی از دلایلی است که دندانپزشکان بعد از انجام عصب‌کشی، دندان را روکش می‌کنند. البته نصب روکش هم راه حلی قطعی نیست، زیرا دندانی که عصب‌کشی شده‌است بیش از قبل حساس و آسیب پذیر است.
معمولا عفونت دندان قابل درمان است مگر اینکه ریشه دندان ترک خورده باشد یا اینکه دندان از زیر خط لثه شکسته باشد. در این موارد ممکن است کشیدن دندان ضروری باشد.
شکستگی ریشه دندان
شکستگی ریشه دندان، یکی از دلایل درد بعد از عصب‌کشی است و از آنجایی که تشخیص آن دشوار است، ممکن است یک وضعیت نگران کننده باشد. اگرچه فناوری‌های جدید مانند تصویربرداری سه‌بعدی و میکروسکوپ‌ها توانایی تشخیصی را افزایش داده‌اند، اما تشخیص شکستگی‌های عمودی هنوز دشوار است. جدا شدن لثه از دندان، درد در هنگام گاز زدن، جویدن و لمس دندان و ضربان دار بودن درد، از نشانه‌های شکستگی ریشه دندان هستند. گاهی اوقات برای از بین بردن درد، کشیدن دندان ضروری است.
نادیده گرفته شدن یکی از کانال‌های ریشه
دندان‌های کانال‌های ریشه متعددی دارند و تشخیص تمام آن‌ها به ویژه در دندان‌های آسیاب دشوار است. ممکن است دندانپزشک نتواند یکی از کانال‌های ریشه را تشخیص دهد و مقداری عصب عفونی در یکی از کانال‌ها باقی بماند.
اگر مقداری عصب عفونی در دندان باقی مانده باشد، دندان نسبت به سرما و گرما حساس خواهد ماند. اگر عفونت شدید شود، دندان نسبت به لمس و فشار نیز، حساس می‌شود. گاهی اوقات باکتری‌ها در فضای میکروسکوپی موجود در انتهای ریشه دندان تجمع پیدا می‌کنند.
سیمان یا فشار هوای وارده به داخل کانال ریشه
ممکن است دندان بیش از حد با سیمان دندانی پر شود و مقداری از سیمان از انتهای ریشه دندان بیرون بزند. اینکه این وضعیت موجب درد می‌شود یا خیر، به نوع ماده پر کننده، میزان و محل بیرون‌زدگی بستگی دارد.
اگر انتهای کانال ریشه عفونی شده باشد، جای کمی برای سیمان پرکننده وجود دارد در نتیجه پر شدن بیش از حد دندان احساس نمی‌شود. اما اگر انتهای کانال ریشه عفونی نباشد، در صورتی که دندان بیش از حد پر شود، فرد دچار درد می‌شود.
در موارد نادری، خروج یک حباب هوا از انتهای کانال ریشه، ممکن است باعث ایجاد درد و فشار شود. ممکن است کمی طول بکشد، اما در هر دو مورد درد خود به خود از بین می‌رود.
پر شدن بیش از حد یا بزرگ بودن روکش دندان
اگر دندان فقط کمی بلند‌تر از حد معمول پر شود یا اینکه روکش مقدار کمی بزرگ باشد، در هنگام جویدن فشار بسیار زیادی به دندان وارده شده و این عامل باعث درد بعد از عصب‌کشی می‌شود. خوشبختانه، این وضعیت یک راه حل ساده دارد. در این حالت دندانپزشک به سادگی می‌تواند اندازه پر کردگی یا روکش را تنظیم کند. البته ممکن است درد همچنان تا چند روز ادامه داشته باشد.
درد ارجاعی
ممکن است درد دندان، ناشی از یک دندان دیگر باشد که به دندان عصب‌کشی شده سرایت کرده است. ممکن است منشا درد یک دندان ترک خورده یا عفونی شده در جای دیگری از دهان شما باشد. حتی ممکن است منشا درد مقداری تورم باقی مانده در فک باشد. از آنجایی که چندین دندان دارای عصب اصلی مشترک هستند، ممکن است درد ناشی از دندان دیگری باشد، اما مغز محل درد را به درستی تشخیص ندهد.
نشت هیپوکلریت سدیم
در طول درمان عصب‌کشی، دندانپزشک ریشه‌های دندان را با هیپوکلریت سدیم می‌شوید، این محلول باکتری‌ها را می‌کشد و باقی مانده بافت عصب آسیب دیده و سایر مواد تجمع یافته در دندان را از بین می‌برد. در موارد نادر، ممکن است مقداری از این محلول، از انتهای ریشه دندان به بیرون نشت کند و حتی با وجود بی‌حس بودن دندان موجب درد فوری شود. پس از شستشوی دندان و پانسمان آن، ممکن است لازم باشد چند هفته آنتی‌بیوتیک و مسکن مصرف کنید تا درد کاهش یابد.
حساسیت دندان یا لثه
برخی از افراد دندان‌ها و لثه‌های حساس‌تری دارند. این افراد به ویژه در زمانی که عفونت در حال بهبودی است، ممکن است دچار کیست یا آبسه لثه یا دندان شوند. هنگامی روی یک دندان برای مدت طولانی کار می‌شود، بافت‌های اطراف آن تحریک می‌شوند. حتی دندان‌های مجاور نیز ممکن است برای مدتی حساس شوند. در این صورت دندانپزشکان معمولا مصرف خمیردندان مخصوص دندان‌های حساس را قبل از عصب کشی و حداقل تا چند هفته بعد از آن، توصیه می‌کنند. اما اگر وضعیت غیرعادی رخ داد، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
درد فک بعد از عصب‌کشی
بعضی از شایع‌ترین درد‌هایی که افراد بعد از عصب‌کشی تجربه می‌کنند مربوط به فک (TMJ) است. از آنجایی که عصب‌کشی یک فرایند نسبتا طولانی است و عصب‌کشی دندان‌های بزرگ بیشتر طول می‌کشد، در طی عصب کشی دهان برای مدت طولانی باز خواهد بود، در نتیجه ممکن است فرد بعد از عصب‌کشی دچار درد در ناحیه فک شود.
اکثر دندانپزشک در طی عصب‌کشی از روش‌هایی برای استراحت دادن فک استفاده می‌کنند. در این روش با استفاده از ابزار‌هایی دهان شما در حین عمل عصب‌کشی باز می‌مانند، اما شما برای باز نگه داشتن دهان خود از عضلات و مفصل فک استفاده نمی‌کنید، در نتیجه فشار کمتری به فک وارد می‌شود.
درد فک بعد از عصب‌کشی موقت است، اما ممکن است چند روز طول بکشد. تمام مفاصل بدن در اثر فشار دچار درد می‌شوند. می‌توانید با استفاده از کمپرس سرد یا گرم، درد و ناراحتی فک را کاهش دهید. دارو‌های ضد التهاب مانند موترین/ ایبوپروفن نیز مفید هستند.
درمان درد دندان بعد از عصب کشی
در صورتی که درد دندان شما طولانی و آزار دهنده شد باید به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب شما را انتخاب نماید.
درمان درد عصب کشی دندان با دارو
معمولا مسکن‌های نسخه‌ای یا بدون نسخه برای تسکین درد بعد از عصب‌کشی کافی هستند. هنگام استفاده از داروها، حتما دستورالعمل‌ها را به دقت دنبال کنید و اگر داروی مسکن موثر نبود با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
عصب کشی مجدد
در صورتی که کانال دندانی جا مانده باشد و یا دندانپزشک دستور عصب کشی مجدد داده باشد، بایستی دوباره عصب کشی انجام شود، بخش‌های پر شده تخلیه شود و سپس مجددا عصب کشی و پر شود.
آپیکوکتومی
در این روش دندانپزشک یا اندودنتیست، انتهای ریشه دندان را به طور جزئی یا کامل برمی‌دارد و انتهای دندان را مهر و موم می‌کند.
و یا اینکه از بالای لثه اقدام به برداشتن بخش عفونی و یا آبسه دندان می‌نماید.
کشیدن دندان و ایمپلنت
هنگامی که درمان مجدد با شکست مواجه شود، ممکن است کشیدن دندان ضروری باشد. می‌توانید بعد از کشیدن دندان از ایمپلنت دندان استفاده کنید.
چگونه احتمال بروز درد پس از عصب کشی دندان را کاهش دهیم؟
اگر یک دندانپزشک ماهر و باتجربه، عمل عصب کشی را انجام دهد، به ندرت عصب‌کشی مشکل ساز می‌شود و یا به درمان مجدد نیاز پیدا می‌کند.
علاوه بر انتخاب یک دندانپزشک ماهر، باید به خوبی دستورالعمل‌ها را در خانه دنبال کنید تا از آسیب رسیدن به ریشه دندان جلوگیری شود.
بعد از عصب‌کشی باید مراقبت‌های بعدی را هم دنبال کنید. به طور مرتب مسواک بزنید، نخ دندان بکشید، به موقع به دندانپزشک مراجعه کنید و از خوردن غذا‌های سفت که باعث شکستن دندان‌ها می‌شوند خودداری کنید. مراقبت‌های بعد از عصب‌کشی، سرعت بهبودی را افزایش می‌دهند.
مراقبت‌های بعد از عصب کشی دندان
اگر می‌خواهید درد و ناراحتی ناشی از عصب کشی دندان را کاهش دهید، رعایت نکات زیر می‌تواند موثر باشد:
- باید از جویدن یا گاز گرفتن با دندان آسیب دیده خودداری کنید پرشدگی موقت دندان بسیار ضعیف است و ممکن است در حین جویدن از بین برود. همچنین، باید بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و به طور منظم مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
- کمی درد و ناراحتی بعد از عصب‌کشی طبیعی است. این درد به خاطر تحریک استخوان‌های اطراف دندان است و ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. این ناراحتی معمولاً در عرض ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از عصب‌کشی به حداکثر می‌رسد و سپس فروکش می‌کند. به مدت چند روز از جویدن با دندان درمان شده خودداری کنید.
- اگر درد ضربان دار را احساس کردید، سعی کنید سر خود را بالا نگه دارید و در هنگام دراز کشیدن یک بالش اضافه زیر سر خود قرار دهید. تا حد امکان از فعالیت‌های شدید خودداری کنید.
- اگر بعد از عصب‌کشی دچار تورم لثه شدید، هر ۱ تا ۲ ساعت یکبار دهان خود را با محلول آب نمک بشویید. برای این کار می‌توانید یک قاشق چای خوری نمک را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید.
- اگر دچار تورم صورت شدید، هر ۱ تا ۲ ساعت به مدت ۵ دقیقه، روی صورتتان کیسه یخ قرار دهید.
- اگر برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز شده‌است، داروی خود را طبق دستور مصرف کنید. در صورت بروز مشکل در تنفس یا بثورات پوستی یا بروز اختلالات معده، لطفاً مصرف دارو را قطع کرده و به دندانپزشک مراجعه کنید.
- درد و ناراحتی‌های بعد از عصب‌کشی معمولا مربوط به التهاب بافت‌های اطراف ریشه دندان می‌شود. بهترین راه درمان این التهاب، مصرف ایبوپروفن (موترین، ادویل) است.
- پس از دو روز، اگر همچنان احساس ناراحتی داشتید، می‌توانید به مصرف ایبوپروفن ادامه دهید.
- اگر درد با مصرف ایبوپروفن از بین نمی‌رود یا اینکه درد انقدر شدید است که شما را از خواب بیدار می‌کند، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
- بعد از عصب‌کشی یک پرکننده موقت در داخل دندان قرار داده می‌شود. معمولا لایه رویی این پرکننده زود فرسوده می‌شود و ممکن است شما احساس کنید که پرکننده از بین رفته است.اگر ماده پرکننده را نمی‌بینید یا احساس می‌کنید که از بین رفته است، می‌توانید با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
- باید حتما به موقع برای تکمیل درمان ریشه دندان خود به دندانپزشک مراجعه کنید. زیرا بعد از عصب‌کشی، دیواره دندان نازک است و احتمال شکستن آن زیاد می‌باشد.
