درد دندان معمولاً نشان‌دهنده وجود یک مشکل مرتبط با دندان‌ها است که به رسیدگی نیاز دارد. درد دندان ممکن است دارای دلایل مختلفی باشد. در هر صورت جهت تسکین درد در ابتدا بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
در برخی از موارد، درد شدید دندان می‌تواند بر توانایی شخص در خوردن، آشامیدن، خوابیدن و تمرکز کردن تأثیر بگذارد. با استفاده از روش درمانی مناسب، اشخاص می‌توانند بدون وجود درد دندان فعالیت‌های روزانه خود را ادامه دهند.
دلایل اصلی بروز درد دندان
درد دندان معمولاً دارای شدت مختلف (از خفیف تا شدید) می‌باشد. دندان‌درد امکان دارد به طور ناگهانی ایجاد شود در حالی که دلیل اصلی بروز درد دندان ممکن است از مدت‌ها قبل وجود داشته باشد. در صورت وجود درد طولانی‌مدت، انجام معاینه دندان‌ها الزامی می‌باشد.
شدت و ویژگی‌های درد مانند محل و منشأ بروز درد دارای اهمیت زیادی می‌باشد. با ارزیابی درد و اطلاع از علل متداول بروز درد دندان، شخص سریع‌تر می‌تواند زمان مراجعه به دندان‌پزشک را تشخیص دهد. ارائه جزئیات مربوط درد می‌تواند به دندان‌پزشک جهت تشخیص علت اصلی ایجاد درد دندان‌های جلویی و عقبی کمک کند.
حفره یا پوسیدگی دندان
با گذشت زمان، پوسیدگی دندان می‌تواند باعث ایجاد یک حفره در یک یا چند دندان شود. در صورتی که این حفره به بعضی از اعصاب در دندان‌ها نزدیک باشد، درد ایجاد خواهد شد.
بهترین روش جلوگیری از بروز حفره‌های جدید دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان شامل استفاده روزانه از مسواک و نخ دندان طبق دستور دندان‌پزشک می‌باشد. جهت رفع درد دندان ناشی از حفره‌های دندانی، دندان‌پزشک می‌تواند از روش پر کردن دندان استفاده کند. در برخی از مواقع عصب‌کشی جهت درمان مؤثر حفره‌های عمیق‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر چه درمان سریع‌تر انجام شود، تأثیر درمان افزایش پیدا می‌کند.
آسیب‌دیدگی یا افتادن پُرکردگی دندان
علت درد دندان می‌تواند افتادگی یا آسیب‌دیدگی پرکردگی دندان باشد. وجود پوسیدگی زیر محل پُرکردگی می‌تواند باعث شل شدن آن شود. جهت رفع این درد، بایستی جهت ارزیابی آسیب‌دیدگی و انتخاب بهترین گزینه درمانی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
ساییدگی دندان
ساییدگی دندان زمانی ایجاد می‌شود که اسید سبب سایش مینای محافظ دندان می‌شود. مقداری از ساییدگی با افزایش سن ایجاد می‌شود ولی عواملی مانند مصرف نوشیدنی‌ها اسیدی مثل قهوه و سودا سبب افزایش سرعت روند ساییدگی دندان می‌شوند. ساییدگی مینای دندان می‌تواند سبب ایجاد درد دندان‌های جلویی و عقبی شود.
بر طبق تحقیقات انجام شده، شرکت‌کنندگان در ورزش‌های سه‌گانه بیشتر در معرض ساییدگی دندان قرار دارند. یکی از دلایل می‌تواند این باشد که دهان این ورزشکاران در اثر تنفس از راه دهان بیشتر خشک می‌شود. در صورت تمایل به انجام ورزش‌های استقامتی مانند دو یا دوچرخه‌سواری، بایستی از تأمین آب بدن اطمینان حاصل شود و همچنین باید با دندان‌پزشک در ارتباط با روش‌های کاهش احتمال سایش دندان مشورت شود.
با توجه به این که هر نوع سبک زندگی که باعث قرار گرفتن دندان در معرض اسید شود باعث افزایش سرعت ساییدگی دندان می‌شود، بایستی در این مورد جهت جلوگیری از ساییدگی از راهنمایی دندان‌پزشک استفاده شود. برای مثال تغییر در رژیم غذایی یا بهداشت دهان و دندان مانند کاهش مصرف نوشیدنی‌های اسیدی مثل سودا سبب کاهش احتمال ساییدگی دندان می‌شود.
ساییدن دندان‌ها در اثر دندان‌قروچه
بسیاری از افراد در اثر استرس دندان‌های خود را به هم ساییده و فشار می‌دهند. این حالت معمولاً در زمان خواب نیز ایجاد می‌شود. این عارضه منجر به بروز درد در دهان، فک و یا دندان شود. تنش عضلانی ناشی از دندان‌قروچه نیز می‌تواند باعث ایجاد سردرد و درد در فک شود. دندان‌قروچه سبب ساییدگی مینای دندان شده و در برخی از موارد می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی‌هایی مانند ترک خوردن دندان یا افتادن پُرکردگی دندان شود.
در بعضی از مواقع جهت رفع این حالت می‌توان از روش‌های رفع استرس و محافظ دهان در زمان خواب استفاده کرد. در موارد دیگر امکان دارد مشکلاتی مانند ناهم‌راستایی دندان‌ها باعث بروز این حالت شود و به درمان توسط دندان‌پزشک نیاز داشته باشد.
آسیب‌های ناشی از وارد شدن ضربه
آسیب‌دیدگی ناشی از تصادفات یا ورزش می‌تواند بلافاصله یا با گذشت زمان باعث بروز درد دندان شود. همچنین جویدن اشیاء سفت نیز می‌تواند باعث بروز آسیب‌دیدگی شود. زمانی که بافت حساس داخلی ورم کند، درد ایجاد می‌شود. این نوع آسیب‌دیدگی ممکن است به مرور زمان بهبود پیدا کرده و یا امکان دارد به درمان نیاز داشته باشد.
رشد دندان‌های عقل
در ارتباط با افرادی که در اواخر دوران نوجوانی تا اواسط دهه دوم زندگی قرار دارند، دندان‌های عقل نهفته یا رشد این دندان‌ها می‌تواند باعث ایجاد دندان‌درد شود. در این صورت، در ارتباط با رفع دندان‌درد بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود. چنانچه دندان‌های عقل باعث بروز درد یا دیگر مشکلات دندانی شده باشند، امکان دارد دندان‌پزشک کشیدن دندان عقل را توصیه کند.
التهاب یا عفونت لثه
دندان‌پزشک‌ها به دلایل مختلفی استفاده مداوم از نخ دندان را به طور روزانه به افراد توصیه می‌کنند. ورم یا التهاب لثه معمولاً باعث بروز درد شده و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند افتادن دندان و تحلیل زودهنگام استخوان شود.
در ارتباط با جلوگیری از بروز مشکلات مرتبط با لثه بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود. دندان‌پزشک روش صحیح استفاده از نخ دندان را به شخص آموزش می‌دهد. با رعایت بهداشت دهان و دندان جلوگیری از بروز بیماری لثه امکان‌پذیر می‌باشد. البته بخش زیادی از آسیب ناشی از بیماری پیشرفته لثه قابل جبران نمی‌باشد، ولی درمان بیماری می‌تواند به کاهش درد و حفظ دندان‌ها کمک کند.
درد، حساسیت یا عفونت سینوس
در برخی از مواقع حساسیت فصلی یا عفونت سینوس می‌تواند سبب ایجاد درد دندان سالم و لثه شود. سینوس‌ها به ریشه‌های بعضی از دندان‌ها نزدیک می‌باشند. التهاب سینوس‌ها ممکن است بر ریشه‌های این دندان‌ها فشار وارد کرده و منجر به ایجاد درد شود. در صورتی که مشکلات مرتبط با سینوس باعث درد دندان سالم شود، پزشک می‌توان عارضه مربوطه را درمان کند.
روش‌های درمانی خانگی جهت تسکین موقتی درد دندان
روش‌های درمانی خانگی زیر می‌توانند تا زمان مراجعه به دندان‌پزشک به طور موقتی سبب تسکین درد شوند. این روش‌ها عبارتند از:
- شستشوی دهان و دندان با آب نمک: آب نمک به طور طبیعی دارای خاصیت ضد عفونی‌کننده است و در تسکین التهاب و زخم‌های دهانی و خارج کردن ذرات غذا که بین دندان‌ها گیر کرده‌اند مؤثر است. به این منظور کمتر از یک قاشق غذاخوری نمک به یک لیوان آب اضافه کرده و دهان خود را با آن شستشو دهید و سپس آب نمک را خارج کنید.
- شستشوی دهان با هیدروژن پراکسید: مقدار مساوی هیدروژن و پراکسید را در یک لیوان با آب مخلوط کرده و دهان خود را با آن شستشو دهید. این روش به کاهش ورم و پلاک، کشتن باکتری‌های مضر و بهبود لثه‌ها کمک می‌کند.
- چای یا روغن نعنا فلفلی: یک عدد چای کیسه‌ای نعناع فلفلی را در آب سرد یا ولرم قرار داده و سپس جهت تسکین حساسیت لثه و رفع درد بر روی دندان قرار دهید. همچنین می‌توانید چند قطره روغن نعناع فلفلی را با استفاده از یک تکه پنبه بر روی ناحیه دردناک قرار دهید.
- سیر: سیر باعث از بین رفتن باکتری‌های مضر و تسکین درد می‌شود. به این منظور یک حبه سیر تازه را جویده و یا آن را له کرده و بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
- کمپرس سرد: کمپرس سرد می‌تواند سبب منقبض شدن رگ‌های خونی ناحیه اطراف دندان شود و در نتیجه باعث کاهش ورم و التهاب و تسکین موقتی درد دندان‌های جلویی و عقبی شود. به این منظور برای مدت 20 دقیقه کمپرس سرد را بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
- روغن میخک: روغن میخک حاوی ماده بی‌حسی طبیعی به نام اوژنول است که به صورت موقتی باعث تسکین درد می‌شود.
روش‌های درمانی خانگی جایگزینی برای درمان توسط دندان‌پزشک محسوب نمی‌شوند. درد شدید و مداوم دندان به تشخیص و درمان توسط دندان‌پزشک نیاز دارد.
زمان مراجعه به دندان‌پزشک
در صورت بروز درد شدید دندان، تب، ورم لثه یا چرک بایستی بلافاصله به دندان‌پزشک مراجعه شود. در اثر وجود دندان‌درد ناشی از حساسیت دندان، شل شدن یا ترک خوردن دندان، آسیب‌دیدگی روکش یا پُرکردگی دندان، خونریزی یا ورم لثه و یا تحلیل لثه مراجعه به دندان‌پزشک الزامی می‌باشد.
روش‌های متداول درمان درد دندان
دندان‌پزشک در ابتدا جهت تعیین منشأ درد، دندان‌ها را معاینه می‌کند. دندان‌پزشک در ارتباط با زمان آغاز درد، شدت درد و عواملی که سبب بهبود یا تشدید درد می‌شوند از بیمار کسب اطلاع می‌کند. امکان دارد جهت تعیین علت درد از تصویربرداری با اشعه ایکس یا آزمایش‌های دیگر استفاده شود.
در صورتی که درد در اثر حفره دندانی ایجاد شده باشد، دندان‌پزشک جهت جلوگیری از حمله باکتری به عاج دندان از روش پر کردن دندان استفاده می‌کند. در مورد حفره‌های بزرگ‌تر ممکن است به روکش دندان نیاز باشد. در موارد شدیدتر، امکان دارد جهت از خارج کردن باکتری و چرک از عصب‌کشی استفاده شود.
جلوگیری از بروز درد دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین روش جهت جلوگیری از بروز درد دندان می‌باشد. استفاده از مسواک دو بار در روز و همچنین استفاده از نخ دندان در زمان شب می‌تواند باکتری‌های مضری را که منجر به پوسیدگی دندان و عفونت می‌شوند از بین ببرد.
مسواک بایستی هر 3 تا 4 ماه تعویض شود. همچنین از مصرف سیگار و محصولات غذایی شیرین و اسیدی نیز باید خودداری شود. در صورت تمایل به مصرف سودا یا مواد غذایی شیرین، دهان خود را پس از مصرف این مواد غذایی با آب شستشو دهید.
به منظور تمیز کردن دندان و رفع پلاک و تشخیص هر مشکلی که می‌تواند منجر به درد دندان شود بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
