به روی هم فشار دادن یا ساییدن دندان‌ها براکسیسم یا دندان قروچه گفته می‌شود. در صورت دندان قروچه کردن دندان‌ها را ناخودآگاه در طول روز به هم فشار می‌دهید یا آنها را شب‌ها هنگام خواب روی هم می‌سایید و فشار می‌دهید. دندان قروچه ملایم و خفیف نیاز به درمان ندارد؛ اما موارد مکرر و شدیدی که با اختلال‌های فکی، سر درد یا آسیب‌دیدن دندان‌ها و مشکلات دیگر همراه است باید درمان شود. از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به دندان قروچه در خواب خود تا هنگام بروز عوارض از این ناراحتی آگاهی ندارند، بهتر است شما نیز با نشانه‌ها و علائم دندان قروچه آشنا شوید و در صورت لزوم از دندانپزشک راهنمایی بگیرید.
دلایل
دندان قروچه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد.
دلایل روانی
دندان قروچه می‌تواند یکی از عوارض جانبی اختلالات روانی، استرس، اضطراب و سایر احساسات شدید باشد. تخمین زده می‌شود که تقریباً ۷۰ درصد از موارد دندان قروچه در نتیجه‌ی استرس یا اضطراب هستند. دندان قروچه اغلب در افراد با شخصیت‌های خاص تهاجمی، رقابتی یا بیش فعال مشاهده می‌شود.
گاهی اوقات این حالت مانند گاز گرفتن لب و گونه، ضربه زدن به دندان و گاز گرفتن و جویدن اجسام یک راهکار مقابله‌ای در برابر استرس یا اضطراب است.
دلایل فیزیکی
بطور شایع نامرتبی دندان‌ها در دندان قروچه نفش دارد. همچنین برخی شرایط فیزیکی دیگر مانند رفلاکس اسید معده به مری نیز می‌توانند منجر به دندان قروچه شوند. دندان قروچه كودكان گاهی اوقات در واکنش به گوش درد یا درد ناشی دندان در آوردن می‌باشد. همچنین ممکن است مرتبط با مشکلات تنفسی در حین خواب باشد.
افراد مبتلا به اختلالات رشد و آسیب‌های مغزی نیز ممکن است مستعد ابتلا به دندان قروچه باشند. در این موارد، دندانپزشک ممکن است جهت آرام کردن عضلات صورت تزریق بوتولیسم را پیشنهاد کند و یا یک وسیله محافظتی در هنگام خواب را توصیه نماید.
سایر دلایل
عوامل خطر دندان قروچه همچنین می‌توانند از عوارض جانبی مصرف مواد روان‌گردان مانند تنباکو، الکل، کافئین و داروهای روان‌پزشکی برای اضطراب و افسردگی باشند.
چرا دندان قروچه یک مشکل می‌باشد؟
در طول زمان عوارض دندان قروچه ممکن است باعث آسیب دائمی به دندان‌ها و درد ناراحت کننده‌ی دهان و صورت شود. در حین خواب نیروی دندان قروچه می‌تواند تا شش برابر بیشتر از فشار طبیعی گاز زدن در هنگام روز باشد یعنی تقریباً ۱۸۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع، و همچنین تا ۴۰ دقیقه در ساعت نیز طول بکشد. عوارض آن عبارتند از:
- آسیب به دندان‌ها و لثه‌ها
- ساییدگی دندان و در نتیجه پوسیدگی دندان
- درد عضلات فک بخصوص در صبح
- آسیب دیدن مواد پر کننده دندان‌ها و سایر کارهای دندانی
- بدتر شدن مشکلات مفصل فک
- محدودیت یا دشواری در باز و بسته کردن فک
- سردرد
- حساسیت دندان
- لق شدن دندان
درمان دندان قروچه
موارد خفیف دندان قروچه نیازی به درمان ندارند اما علائم متوسط تا شدید آن می‌توانند موجب مشکلات طولانی مدت مانند درد فک، سردرد و آسیب به دندان‌ها شوند و بنابراین نیاز به درمان خواهند داشت.
روش‌های درمانی و داروها
در صورتی که دندان قروچه ناشی از استرس، اضطراب یا اختلالات خلقی باشد، درمان این مشکلات می‌تواند باعث تسکین علائم دندان قروچه شود.
- کنترل استرس و تکنیک‌های تمدد اعصاب می‌توانند به تسکین احساسات شدیدی که موجب فشردن دندان‌ها بر روی یکدیگر در واکنش به آنها می‌شود کمک کند.
- رفتار درمانی مانند تمرین حرکات مناسب فک و دهان می‌تواند به شما برای متوقف کردن دندان قروچه کمک کند.
- مصرف داروهایی مانند شل کننده‌های عضلانی قبل از خواب می‌تواند در کاهش احتمال بروز تنش عضله‌ی فک موثر باشد.
- ورزش درمانی می‌تواند تنش در نقاط ماشه‌ای را تسکین دهد.
درمان دندانپزشکی
مشورت با دندانپزشک احتمالاً اولین مرحله‌ای است که باید در صورت تشخیص دندان قروچه در شب انجام داد. طی معاینات معمول، دندانپزشک علائم سایش دندان یا دیگر علائم دندان قروچه را کنترل می‌کند. وی سوالاتی در مورد وضعیت سلامتی، عادات و عوامل دیگر می‌پرسد که ممکن است منشأ دندان قروچه را مشخص کنند.
در صورتی که دندان‌ها نامرتب باشند، احتمالاً دندانپزشک روش‌های درمانی ارتودنسی را جهت اصلاح مشکل استفاده می‌کند. در مواردی که دندان‌ها دچار آسیب قابل توجه شده باشند، ممکن است استفاده از یک وسیله‌ی دندانپزشکی مخصوص در هنگام شب توصیه شود تا از فشردن دندان‌ها بر روی هم یا حداقل آسیب دندان‌ها جلوگیری کند.
- اسپلینت و محافظ دهان معمولاً توصیه شده‌ترین نوع برای کنترل دندان قروچه است. باید توجه داشت که اسپلینت‌ها دندان قروچه را درمان نمی‌کنند بلکه تنها نوعی محافظت برای دندان‌ها می‌باشند. اسپلینت که در هنگام خواب استفاده می‌شود دندان‌ها را جدا از هم نگه داشته و از آسیب ناشی از فشردن دندان‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین مانع تولید صدایی می‌شود که ممکن است خواب اطرافیان را مختل کند.
- ابزار حرکت فک پایین به جلو (MAD) شبیه به محافظ دهان هستند زیرا بر روی دهان قرار می‌گیرند. هر چند به جای اینکه از قرار گرفتن دندان‌ها روی یکدیگر جلوگیری کند، فک پایین را کمی به طرف پایین فشار داده و زبان را به جلو می‌کشد. این ابزار یک درمان دندانپزشکی متداول برای وقفه تنفسی در خواب می‌باشد زیرا زبان را در جلو نگه می‌دارد و مانع از قرار گرفتن آن در راه تنفسی می‌شود. نشان داده شده است که این ابزار در درمان دندان قروچه چه همراه با وقفه تنفسی باشد چه نباشد، موثر عمل می‌کنند.
