جراحی لثه تنها راه برای کاهش، متوقف و یا حتی از بین بردن اثرات بیماری‌های لثه، زدودن باکتری‌ها، پلاک‌ها و رسوب‌ها از زیر لثه‌ها است. از بین بردن باکتری‌های مضری که باعث بیماری‌های دهان و دندان می‌شود، از چندین راه انجام می‌شود دندان توسط انساج مختلفی احاطه شده است که از آن مراقبت و نگهداری می کنند و بیماری و اشکال در ساختمان هر یک از آنها به از دست رفتن دندان منتهی می شود. این بافت ها عبارتند از لثه، استخوان فک و رشته های ظریفی از جنس الاستیک که دندان را به استخوان فک متصل می کنند. این رشته ها به نام پریودونتال لیگامنت نامیده می شوند.
جراحی لثه چیست؟
جراحی لثه یا پریودنتال دارای شباهت خاص با هرس کردن درخت دارد. در این حالت مشابه هرس کردن شاخه های اضافی، خشک شده و دارای مشکل به منظور کمک به رشد درخت، بخش هایی از لثه که دارای مشکل هستند، در عمل جراحی لثه حذف یا ترمیم می شوند و به این ترتیب امکان رشد مناسب سایر اجزای لثه فراهم می گردد. علاوه بر این در برخی موارد نیاز به پیوند بافت جدید در محل آسیب دیده وجود دارد.
در چه مواردی انجام عمل جراحی لثه لازم است؟
بین تکنیک‌های جراحی پریودنتال، تمایز نسبتاً زیادی وجود دارد:
- بیماری لثه‌ای که منجر به از بین رفتن بافت همبند لثه همراه با تشکیل پاکت شده است.
- تکنیک‌های زیبایی برای اصلاح فرم لثه و یا پیوند بافت جدید در مناطق قابل رؤیت (مانند دندان‌های جلو بالا) که در آن بافت اضافی وجود دارد و یا برای پوشاندن ریشه‌هایی که به دلیل از بین رفتن بافت لثه نمایان شده‌اند.
- بازسازی استخوان و بافت لثه برای توسعه فضای لازم جهت ایمپلنت دندان برای جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته و یا دیگر جایگزین‌های پروتزی (دندان مصنوعی).
روش های مختلف جراحی لثه
جراحی فلپ لثه
جراحی فلپ لثه یک روش بسیار محافظه کارانه و چندمنظوره است، در این روش با ایجاد یک شکاف داخلی “فلپ” می‌تواند جدا شده و بالا بیاید. این کار به جراح اجازه می‌دهد تا در بافت‌های لثه عملیات زیر را انجام دهد:
- خارج کردن بافت پوششی عفونی و جدا شده پاکت
- دسترسی به سطوح ریشه برای تمیز کردن بیشتر و درمان آن.
- ترمیم و بازسازی استخوان و مجموعه بافت‌های رباط پریودنتال
- بستن کامل بافت‌ها بدون به جا ماندن هیچ گونه زخم باز برای بهبود سریع و راحت
- ایجاد بخیه کوچک برای تثبیت بافت لثه در محل خود که پس از یک هفته یا بیشتر، خود به خود جذب شده و یا باید خارج شود. در برخی موارد برای محافظت از بافت در حال التیام، پانسمان داخلی انجام می‌شود.
بازسازی هدایت‌شده بافت لثه
مشکل بازسازی بافت‌های لثه با روش مبتکرانه استفاده از باندهای ظریفی در لایه زیرین لثه برطرف شده است. این موانع از رشد سلول‌های بافت لثه جلوگیری کرده و اجازه می‌دهد تا بازسازی رباط پریودنتال جدید از طریق هدایت رشد سلولی رخ دهد. این روش به عنوان “بازسازی هدایت شده بافت‌ها” شناخته شده است. در حال حاضر فن‌آوری بخیه به نقطه‌ای رسیده است که بخیه دقیقاً تا زمان مورد نیاز برای درمان و التیام دوام می‌یابد و سپس جذب شده و دیگر نیازی به خارج کردن آن نخواهد بود.
پیوند استخوان
در برخی شرایط، استخوان را می‌توان از طریق قرار دادن مواد پرکننده استخوان یا پیوند استخوان، ترمیم و یا بازسازی کرد. دیگر روش‌های بازسازی استخوان شامل استفاده از ژل بیو اکتیو (زیست فعال) و پروتئین است.
افزایش طول تاج دندان
افزایش طول تاج دندان یک عمل زیبایی لثه است. اگر طول ظاهری دندان بیش از حد کوتاه باشد و لبخند فرد اصطلاحاً لبخند لثه‌ای باشد و یا پوشش لثه بر روی برخی از دندانها بیش از حد و بر روی دندان‌های دیگر به مقدار طبیعی باشد، افزایش طول تاج دندان ممکن است راه حل مناسبی برای این مشکل باشد. در این روش، به منظور نمایان شدن بخش بیشتری از تاج دندان، بافت لثه اضافی برداشته می‌شود. سپس خط لثه جدید و لبخند طبیعی و زیباتری ایجاد می‌شود.
عمل جراحی پیوند لثه
گاهی اوقات تحلیل و عقب‌نشینی لثه باعث نمایان شدن ریشه دندان می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود که دندان‌ها‌یتان طویل‌تر و سن شما بیشتر به نظر برسد. عقب نشینی لثه می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌های لثه رخ دهد. هدف از عمل جراحی پیوند لثه و دیگر روش‌های پوشاندن سطح ریشه، پوشاندن ریشه‌های قابل رؤیت دندانها و جلوگیری از عقب‌نشینی بیشتر لثه‌ها و نیز محافظت از ریشه‌های آسیب‌پذیر در برابر پوسیدگی می‌باشد.
لیفت سینوس
کاشت دندان محبوبیت زیادی برای جایگزینی دندان از دست‌رفته کسب کرده است. در برخی از بیماران مبتلا به آتروفی و تحلیل استخوان فک، استخوان کافی برای کاشت دندان وجود ندارد. برای درمان این بیماران، روش لیفت سینوس انجام می‌شود که موجب افزایش سطح استخوان برای کاشت دندان می‌شود. در این روش دندانپزشک استخوان پیوندی را در سینوس فک بالا برای افزایش ارتفاع و عرض لبه استخوان، پیوند می‌زند. پس از همجوشی استخوان پیوندی، ایمپلنت دندانی می‌تواند در آن قرار گیرد.
بیوپسی (نمونه‌برداری) بافت
برای بیمارانی که دارای ضایعات یا کیست‌های مشکوک به سرطان هستند، باید به منظور یافتن سلول‌های سرطانی، یک نمونه از بافت مشکوک آنها در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد. دندانپزشک با روش جراحی می‌تواند نمونه‌ای از بافت مشکوک را جدا کرده و به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال کند.
لیزر درمانی
در لیزر درمانی، جراح از لیزر دندانپزشکی برای دسترسی و برداشتن بافت لثه ملتهب از اطراف ریشه دندان استفاده می‌کند. هنگامی که بافت آلوده برداشته شده و ریشه در معرض دید قرار می‌گیرد، پوسته‌ریزی ریشه دندان آغاز می‌شود. این مرحله شامل تراشیدن رسوبات آهکی و پلاک تا زیر خط لثه و اطراف ریشه است. سپس دندانپزشک با استفاده از ابزار مخصوص، ریشه دندان را صاف می‌کند و هرگونه نقاط زبری که ممکن است باکتری‌ها را به خود جذب کند و باعث عفونت شود، برطرف می‌سازد. پس از آن منطقه بین لثه و ریشه می‌تواند در طول فرایند بهبود، بازسازی گردد.
مراقبت‌های لازم بعد از جراحی لثه
بعد از رفتن بی‌حسی ممکن است درد مختصری داشته باشید که می‌توانید از مسکنهای تجویز شده استفاده کنید.
- فعالیتهای روزمره خود را می‌توانید داشته باشید، ولی توصیه می‌گردد از انجام فعالیتهای شدید بدنی و حمام گرم تا چند روز اجتناب کنید.
- ممکن است مقداری ضعف، تب و لرز خفیفی در 24 ساعت اول داشته باشید در صورت شدید شدن با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
- خروج مقداری خونابه در روز اول (معمولاً 5-4 ساعت اولیه) طبیعی بوده و مهم نمی‌باشد. ولی در صورت عارض شدن خونریزی، یک تکه گاز استریل خیس شده را در محل روی پانسمان قرار داده و با فشار انگشتان با مدت 15-10 دقیقه نگهدارید. اگر خونریزی از بین نرفت و یا تشدید گردید، لازم است با کلینیک تماس بگیرید.
- بهتر است روز اول از غذاهای مایع و سرد استفاده کنید. از روز بعد از غذاهای نرم استفاده نموده و جویدن را با طرف دیگر فک که پانسمان ندارد انجام دهید.
- در روز اول بعد از جراحی از دهان شویه استفاده نکرده و مسواک نزنید. از روز بعد مسواک زدن را آغاز نموده و می توانید از دهان شویه (در صورت تجویز) استفاده کنید، در صورت تجویز دهان شویه از آن به ملایمت و بدون فشار پمپی استفاده نمائید.
عوارض
متعاقب جراحی لثه تغییراتی بروز می کند که موقتی و قابل برگشت می باشد. برگشت این تغییرات ممکن است به سه هفته تا شش ماه زمان نیاز داشته باشد. این عوارض عبارتند از:
- لق شدن مختصر دندانها (این امر بعد از سه هفته تا یک ماه به حالت طبیعی خود برمی گردد).
- حساسیت دندان ها به سرما و گرما پس از مدتی با رعايت بهداشت دهان و دندان از بين مي رود. استفاده از خميردندان های ضد حساسيت در صورت شدت حساسيت دندان از طرف جراح تجويز خواهد شد.
- فاصله گرفتن لثه از طوق دندان و خالی شدن لثه بین دندان ها. این امر رابطه مستقیم با پیشرفته بودن بیماری و مقدار تخریب استخوان زیر لثه دارد و مدتی طول خواهد كشيد تا لثه تقریبا به جای اولیه خود باز گردد.
