بسیاری از افراد در ارتباط با درمان ریشه دندان یا عصب‌کشی احساس ناخوشایندی دارند و در صورت نیاز به استفاده از این روش درمانی، دچار اضطراب می‌شوند. ولی عصب‌کشی دندان بر خلاف تصور افراد روش بسیار مناسبی جهت جلوگیری از بروز آسیب‌های دندانی محسوب می‌شود. در این مقاله جزئیات این روش درمانی و نحوه انجام آن شرح داده خواهد شد.
دلایل استفاده از روش عصب‌کشی دندان
دندان‌های انسان بسیار محکم می‌باشند ولی در برخی از مواقع امکان دارد انجام فعالیت‌های ورزشی یا وارد شدن ضربه، سبب آسیب‌دیدگی دندان‌ها شود. در صورتی که آسیب‌دیدگی برای مدت طولانی درمان نشود، می‌تواند منجر به بروز مشکلات دیگری در دهان و دندان شود.
در صورتی که دندان در اثر پوسیدگی یا ضربه دچار آسیب‌دیدگی شود، امکان دارد التهاب و عفونت ایجاد شود. به منظور جلوگیری از وارد شدن آسیب ناشی از عفونت، ریشه‌ها و پالپ آسیب‌دیده بایستی از داخل دندان خارج شوند.
در صورت نیاز به انجام عصب‌کشی، پالپ و ریشه‌های عفونی با استفاده از مته و ابزار دیگر، از کانال ریشه خارج شده و بخش خالی دندان جهت جلوگیری از آسیب‌دیدگی و پوسیدگی در آینده، پر خواهد شد.
ضرورت عصب‌کشی دندان
هدف از انجام عصب‌کشی، خارج کردن پالپ و ریشه‌های عفونی از دندان و جلوگیری از آسیب‌های دندانی می‌باشد. در مقایسه روش کشیدن دندان و عصب‌کشی بایستی گفته شود که کشیدن دندان می‌تواند باعث بروز آسیب‌دیدگی شود و امکان دارد با استفاده از این روش، باکتری‌های مضر به مقدار بیشتری در خون جریان پیدا کنند. همچنین همیشه توصیه می‌شود که جهت جلوگیری از بروز مشکلات مرتبط با قرار گرفتن دندان‌ها روی یکدیگر یا جویدن و استحکام استخوان فک، در حد امکان دندان‌های طبیعی حفظ شوند.
استفاده از روش عصب‌کشی نسبت به کشیدن دندان، به هزینه و زمان کمتری نیاز دارد. در صورت نیاز به کشیدن دندان، امکان دارد به چندین نوبت مراجعه به دندان‌پزشک جهت کشیدن و استفاده از ایمپلنت نیاز باشد. همچنین استفاده از ایمپلنت نسبت به عصب‌کشی به هزینه بیشتری نیاز دارد.
عصب‌کشی به صرف هزینه و زمان کمی در مطب دندان‌پزشک نیاز دارد و سبب حفظ دندان‌های طبیعی نیز می‌شود.
نحوه انجام عصب‌کشی
عصب‌کشی توسط جراح متخصص درمان ریشه دندان انجام می‌شود. جراح متخصص ریشه دندان در تشخیص و درمان عفونت‌های دندانی مهارت دارد. پیش از انجام عصب‌کشی، معمولاً با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس از دندان‌های بیمار، علت اصلی درد دندان تشخیص داده می‌شود. در صورت لزوم پیش از درمان از آرام‌بخش خوراکی استفاده می‌شود. عصب‌کشی دندان شامل مراحل زیر می‌باشد:
استفاده از بی‌حسی موضعی
جهت بی‌حس کردن دندان از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. در محل التهاب شدید پالپ در دندان امکان دارد به زمان بیشتری جهت بی‌حس شدن نیاز باشد. دندان‌پزشک روند درمان را پیش از بی‌حس شدن ناحیه مورد نظر آغاز نمی‌کند.
استفاده از سد دندانی
سد دندانی (دنتال دم) یک ورقه نازک لاستیکی است که بر روی دندان آسیب‌دیده قرار می‌گیرد. از این ورقه جهت جدا کردن دندان مورد نظر از بقیه دهان استفاده می‌شود.
ایجاد سوراخ در دندان
یک سوراخ کوچک در دندان آسیب‌دیده ایجاد می‌شود. این سوراخ دسترسی به کانال ریشه و اتاقک پالپ را جهت درمان امکان‌پذیر می‌کند. سپس پالپ عفونی با استفاده از ابزار مخصوص خارج می‌شود. با توجه به بی‌حس بودن ناحیه تحت درمان، دردی در زمان عصب‌کشی ایجاد نمی‌شود. پس از خارج کردن پالپ و اعصاب، دندان مورد نظر دیگر باعث ایجاد درد نخواهد شد.
پر کردن کانال ریشه دندان
در ابتدا کانال ریشه دندان ضد عفونی شده و سپس کانال جهت پر کردن، شکل‌دهی می‌شود. پر کردن کانال ریشه دندان از بروز مجدد عفونت دندان در آینده جلوگیری می‌کند. سپس مواد پرکننده موقتی یا دائمی در سوراخ مورد نظر قرار گرفته و ورقه لاستیکی (سد دندانی) جداکننده برداشته می‌شود.
در برخی از مواقع دندان فاقد ساختار لازم جهت نگه داشتن پرکردگی در محل مورد نظر می‌باشد. در چنین مواردی، دندان‌پزشک ماده پلاستیکی بادوامی را در کانال ریشه دندان قرار می‌دهد. سپس از روکش دندان جهت جلوگیری از آلودگی مجدد استفاده می‌شود. امکان دارد پس از درمان مقداری درد وجود داشته باشد که پس از چند روز رفع خواهد شد.
آیا عصب‌کشی دندان دردناک است؟
با توجه به پیشرفت در زمینه دندان‌پزشکی، استفاده از روش عصب‌کشی دندان باعث ایجاد درد نمی‌شود. امروزه نسبت به گذشته روش عصب‌کشی دندان به زمان بهبودی کوتاه‌تری نیاز دارد.
دندان‌پزشک جهت بی‌حسی کردن ناحیه مورد نظر نزدیک دندان از ماده بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند بنابر این بیمار هیچ دردی را حس نمی‌کند. به ندرت امکان دارد که به علت وجود مواردی مانند آبسه، ماده بی‌حسی به طور کامل تأثیر نداشته باشد. در این صورت دندان‌پزشک هفت تا ده روز پیش از درمان، مصرف آنتی‌بیوتیک را جهت جلوگیری از ایجاد آبسه تجویز می‌کند.
پس از پایان عصب‌کشی و از بین رفتن تمامی باکتری‌ها و عفونت از بخش داخلی دندان، دندان‌پزشک اعصاب را خارج کرده، ماده تسکین‌دهنده را اضافه کرده و دندان در نهایت پر کرده خواهد شد. با توجه به این که دستگاه ایمنی بدن باقیمانده عفونت را از بین می‌برد، هر گونه درد ایجاد شده پس از درمان بایستی در طول مدت زمان 24 ساعت رفع بشود. امکان دارد در ناحیه تحت درمان همچنان تا چند روز پس از عصب‌کشی درد وجود داشته باشد.
بروز درد پس از عصب‌کشی
در صورتی که درد و التهاب در دندان وجود داشته باشد، امکان دارد عصب‌کشی به صورت موقتی سبب تشدید درد شود و در ناحیه تحت درمان بیش از حد طبیعی درد ایجاد شود. همچنین ممکن است روند بهبودی به کمی زمان نیاز داشته باشد.
بروز درد پس از عصب‌کشی به علت کشیدگی رباط‌ها و الیاف پریودنتال است که دندان را در محل خود نگه می‌دارند. امکان دارد رباط‌ها و الیاف در اثر عفونت و یا روند درمان عصب‌کشی دچار التهاب شوند. همچنین ممکن است فک‌ها در اثر باز نگه داشتن جهت تکمیل روند درمان دردناک شوند.
حتی با وجود خارج کردن عصب، برخی از افراد نوعی درد را در اثر جدا شدن ناگهانی عصب از اعصاب اصلی که در امتداد مسیر فک و لثه‌ها قرار دارند، تجربه می‌کنند. با گذشت زمان، درد به خودی خود رفع خواهد شد. البته هر گونه درد مداوم بایستی به دندان‌پزشک اطلاع داده شود.
بیمار بایستی از جویدن مواد غذایی سفت پس از عصب‌کشی دندان خودداری کند. جویدن غذا در قسمت دندان‌های سمت مخالف و یا مصرف مواد غذایی نرم راه مناسبی جهت بهبود دندان عصب‌کشی شده می‌باشد. این کار همچنین باعث کاهش درد می‌شود. در صورت ادامه و یا تشدید درد پس از عصب‌کشی، امکان دارد به جلسات درمانی اضافی نیاز باشد و وجود درد بایستی سریعاً به پزشک اطلاع داده شود.
جهت تسکین درد پس از عصب‌کشی دندان:
- دستورات دندان‌پزشک را به طور کامل رعایت کنید.
- از مصرف هر گونه دارو یا آنتی‌بیوتیک طبق دستور دندان‌پزشک اطمینان حاصل کنید.
- جهت بهبود دندان عصب‌کشی شده، برای مدت چند روز غذا را با دندان‌های سمت مخالف جویده و از مواد غذایی نرم استفاده کنید.
- هر گونه خونریزی، علائم عفونت مانند وجود چرک یا قرمزی، تب یا ورم را به دندان‌پزشک اطلاع دهید.
- در ارتباط با مصرف داروهای مُسکن بدون نیاز به نسخه یا هر گونه داروی ضد درد با دندان‌پزشک مشورت کنید.
در هر صورت بایستی توجه شود که درد شدید نباید بیش از چند روز ادامه داشته باشد. در صورت بروز درد شدید و مداوم، بایستی هر چه سریع‌تر به دندان‌پزشک مراجعه شود.
افراد چگونه می‌توانند از بروز درد پس از عصب‌کشی دندان جلوگیری کنند؟
به این منظور بایستی به دندان‌پزشک ماهر و باتجربه در این زمینه مراجعه شود. در این صورت عصب‌کشی دندان بدون وجود هیچ مشکلی انجام خواهد شد.
