مکیدن انگشت دست و پا یک عکس‌العمل طبیعی در کودکان است. مکیدن شست، انگشت، پستانک و دیگر اجسام به کودکان آرامش داده و به آن‌ها کمک می‌کند تا شاد باشند و محیط اطراف خود را بهتر درک کنند. ولی اگر کودک با بزرگ شدن این عادت خود را ترک نکند، مکیدن انگشت می‌تواند باعث تغییراتی در شکل دهان و دندان‌ها شود که بازگرداندن آن‌ها به شکل اولیه کار دشواری است. گارد یا محافظ انگشت با از بین بردن احساس خوشایند این کار باعث می‌شود کودک شما این کار را انجام ندهد. دندانپزشک اطفال می‌تواند ابزارها و وسایل مختلفی را به شما معرفی کرده و مناسب‌ترین آن‌ها را برای کودک شما توصیه نماید.
عادت طبیعی مکیدن انگشت شست چیست؟
اکثر کودکان در سنین بسیار پایین، شست و یا انگشتان دیگر خود را می‌مکند. بسیاری از نوزادان این کار را از درون رحم مادر شروع می‌کنند. مکیدن انگشت شست یک عکس‌العمل طبیعی در نوزاد بوده و نقش مهمی دارد. مکیدن انگشت پا و دست معمولاً باعث ایجاد حس امنیت و رضایت در نوزاد می‌شود. این کار همچنین باعث آرام شدن نوزاد خواهد شد به همین دلیل بسیاری از نوزادان قبل از خوابیدن شست خود را می‌مکند.
اکثر نوزادان خودشان عادت مکیدن انگشت را کنار می‌گذارند. نوزادان در سنین 2 تا 4 سالگی این عادت که دیگر برای آن‌ها کارآمد نیست را کنار می‌گذارند. با این‌حال، برخی از کودکان تا قبل از ورود به مدرسه‌ی ابتدایی عادت مکیدن انگشت را دارند (البته مطالعات نشان می‌دهند که هر چقدر سن کودک بالا می‌رود، احتمال ادامه دادن این عادت کاهش خواهد یافت). اگر کودک شما در زمان رشد دندان‌های اصلی هنوز عادت مکیدن انگشتان خود را دارد، ممکن است لازم باشد تا برای متوقف کردن این عادت دست به عمل بزنید.
باید چه نشانه‌هایی را تحت نظر داشته باشم؟
در ابتدا به نحوه‌ی مکیدن انگشت توسط فرزند خود دقت کنید. اگر کودک این کار را به صورت انفعالی انجام داده و تنها شست خود را به صورت آزاد درون دهان رها کرده است، احتمال ایجاد آسیب توسط او کمتر است. ولی اگر او عمل مکیدن انگشت را به صورت شدید و پرخاشگرانه و با فشار زیاد بر روی دهان و دندان‌ها انجام می‌دهد، این عادت می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در ردیف شدن دندان‌ها و رشد مناسب دهان شود. مکیدن طولانی‌مدت می‌تواند هم دندان‌ها و هم فرم کلی صورت را تحت تأثیر قرار داده و در آینده، فرد را نیازمند انجام ارتودنسی کند.
کج شدن دندان‌های پیش به سمت جلو و نرسیدن این دندان‌ها به یکدیگر به هنگام بسته بودن دهان از عوارض دندانپزشکی مکیدن انگشت است. این عادت همچنین می‌تواند باعث عارضه‌ی رانش زبان و در نتیجه اختلال در تکلم شود. اگر متوجه تغییراتی در کام و یا نحوه‌ی قرارگیری دندان‌های کودک خود شدید، باید به یک دندانپزشک اطفال مراجعه کنید.
چگونه می‌توانم به فرزند خود کمک کنم تا عادت مکیدن انگشت را کنار بگذارد؟
اگر قصد دارید به کودک خود کمک کنید تا این عادت را کنار بگذارد، می‌توانید از راهنمایی‌های زیر استفاده کنید:
- همیشه مثبت اندیش و دلگرم‌کننده باشید. به‌جای تنبیه کردن کودک خود برای مکیدن انگشتان، می‌توانید زمانی که او این کار را نمی‌کند او را تشویق کنید.
- به هنگام شب، دست او را با چسب زخم پانسمان کرده و به او بگویید که این کار یک تنبیه نیست و تنها برای یادآوری به او انجام شده است تا از مکیدن انگشتان خود دست بکشد.
- یک جدول پیشرفت تهیه کنید و از فرزند خود بخواهید تا در هر روز که از مکیدن انگشتان خود اجتناب کرد یک برچسب بر روی آن بچسباند. اگر او به مدت یک هفته از این عادت دوری کرد به او اجازه دهید تا یک جایزه برای خود انتخاب کند (مثل رفتن به باغ‌وحش، یک اسباب‌بازی جدید و غیره). زمانی که فرزند شما توانست یک ماه را بدون مکیدن انگشتان خود پشت سر بگذارد، یک جایزه‌ی بزرگ به او بدهید (مانند دستکش بیس بال و یا یک بازی کامپیوتری). تا آن زمان، عادت مذکور باید از بین رفته باشد. شرکت دادن فرزند خود به‌طور فعال در برنامه‌ی درمانی می‌تواند انگیزه‌ی او برای ترک این عادت را بیشتر کند.
- اگر متوجه شدید که فرزند شما در زمان استرس و اضطراب انگشتان خود را می‌مکد، بر روی کاهش اضطراب او کار کنید و تمرکز خود را صرفاً بر روی توقف عادت مکیدن انگشت قرار ندهید.
- زمان‌هایی که کودک شما شروع به مکیدن انگشت خود می‌کند را یادداشت کنید (مسیرهای طولانی رانندگی، تماشای فیلم و غیره) و در این موقعیت‌ها حواس کودک خود را پرت کنید.
- به‌طور واضح برای فرزند خود شرح دهید که در صورت ادامه‌ی این عادت چه اتفاقی برای دندان‌های او خواهد افتاد.
مراقبت از دندان‌ها
گارد یا محافظ انگشت
برخی از کودکان برای شکستن عادت مکیدن انگشتان خود نیاز به کمک دارند و محافظ یا گارد انگشت، یکی از روش‌های کمکی است که والدین می‌توانند از آن استفاده کنند. محافظ‌های پلاستیکی خاصی وجود دارند که بر روی انگشت یا دهان قرار گرفته و کودک را از مکیدن شست خود بازمی دارند. یکی از این محافظ‌ها، یک لوله‌ی پلاستیکی است که انگشت شست درون آن قرار گرفته و این لوله به یک مچ‌بند مخصوص متصل می‌شود که کودک نمی‌تواند آن را باز کند. این لوله برای جا شدن در درون دهان نوزاد بیش از حد بزرگ بوده و او نمی‌تواند انگشت خود را به‌راحتی وارد دهان کند.
دندانپزشک اطفال ممکن است یکی دیگر از این محافظ‌ها را به شما توصیه کند که در درون دهان قرار گرفته و باعث می‌شود انگشت به کام دهان نچسبیده و کودک نتواند آن را بمکد. کودک باید در همه‌ی اوقات این محافظ را استفاده کند. این نوع از محافظ دارای حلقه‌های سیمی در پشت دندان‌های جلویی بوده و از قرار گرفتن انگشت در دهان به شکل دلخواه کودک جلوگیری می‌کند. این نوع از محافظ برای کودکانی استفاده می‌شود که دندان دائمی داشته و 8 سال یا بیشتر سن دارند. معمولاً همراه با استفاده از این محافظ‌ها، ارتودنسی (بریس) نیز انجام می‌شود.
چه وقتی باید از محافظ استفاده کنم؟
اگر عادت مکیدن انگشت دست پس از سن چهارسالگی فرزند شما از بین نرفت، از دندانپزشک یا متخصص اطفال در مورد استفاده از محافظ سؤال کنید. این عادتمعمولاً خود به خود اصلاح می‌شوند، البته در صورتی‌که کودک قبل از رشد دندان‌های دائمی از این عادت خود دست بکشد. کودکان زیر چهار سال برای مکیدن انگشت دست نیازی به درمان ندارند ولی در صورتی‌که این عادت طولانی شود پس از سن پنج‌سالگی می‌تواند باعث آسیب‌های مختلفی گردد. با این‌حال در صورتی‌که کودکان بالای پنج سال تنها هر از گاهی انگشتان خود را مکیده و نشانه‌ای از آسیب‌های محسوس وجود ندارد، درمان لازم نخواهد بود.
شروع استفاده از محافظ و معرفی آن به کودک
مهم است که کودک خود را برای مکیدن انگشت دست سرزنش نکنید و محافظ را به عنوان تنبیه به او معرفی نکنید. در عوض کودک را در گفتگو با متخصص شرکت داده و او را در مورد علت نیاز به محافظ و چگونگی تأثیر محافظ بر روی دندان‌ها و حفظ ظاهر خوب آن‌ها آگاه کنید. اگر در حال حاضر در حال استفاده از جدول تشویقی برای کمک به فرزند خود در جهت ترک این عادت هستید، به او بگویید که این محافظ چگونه به او کمک می‌کند تا راحت‌تر به جایزه‌ی تعیین‌شده برسد. همچنین شناسایی و کاهش عواملی که باعث می‌شوند تا فرزند شما این کار را تکرار کند مانند عوامل استرس‌زا و خستگی می‌تواند مفید باشد. برای آرام کردن کودک خود به هنگام خوابیدن می‌توانید او را بغل کنید. با این کار، کودک شما راحت‌تر استفاده از محافظ را قبول خواهد کرد.
